Genel Bilgiler
Jeolojik Yapısı
Mengen havzasının bulunduğu sahanın Kuzeybatı Anadolu`da son aşınma sahasını takiben, Neojen [3. zamanın sonu) sonlarından itibaren epirojenik hareketlerle bazı kısımlar yükselirken diğer bazı kısımlar çukurlaşmıştır. Çukurlaşmalar ve bunlara bağlı olarak meydana gelen havzalar kırık sistemlerinin neticesidir. Mengen havzasında kuzeyde Karabük, güneyde Eskipazar tektonik hatları, Neojen aşınım sathını, deformasyona uğratmıştır.
Pazarköy mevkiinden geçen muhtemel bir fay (korok) hattı, Eosen kalkerlerini Neojen`in üstüne taşımıştır. Ayrıca bir fay hattıda daha üst seviyelerdeki volkanik tabaka Silür-Devon seviyesi arasındadır.
Kuzey Anadolu Fay Hattı adı verilen İzmit Körfezinden başlayarak Van Gölü`nün kuzeyine kadar ulaşan ve ülkemizde meydana gelen birçok depremin görüldüğü hat üzerinde bulunan Mengen, ikinci derecede tehlikeli deprem bölgesi üzerindedir. 1944 yılında meydana gelen ve Bolu-Gerede Depremi olarak bilinen depremde 253 kişi ölmüş, 361 ev tamamen yıkılmış, 402 ev oturulamayacak kadar ağır hasar görmüştür.
Jeomorfolojik Özellikler
İlçenin güney ve kuzeyinde volkanik kayaçlardan granit, granodiorit ve Siyonistler geniş yer kaplarlar. Asit ve bazit intrüsifler (Magmanın taşların çatlaklarına, tabakaların aralama sokulması olayı.) bütün ilçe sınırları içinde yaygındır.
İlçe arazisinin yüksek bölümleri genelde kalker, kil, marn, kumtaşı gibi kayaçlardan meydana gelmiştir. Alçak bölümleri sel birikintileri ve alüvyon birikintilerinden müteşekkildir, ilçe çevresinde taşkınlara maruz kalabilecek yerler vardır.
Kuzeydoğu, güneybatı istikametinde uzanan Mengen havzası yaklaşık 30 kilometre uzunluğundadır. Bu havzanın kuzey, güney doğrultusundaki en geniş yeri 8 kilometre kadardır, Havzanın tabanında Mengen Çayı (Kocaçay) akmaktadır. Mengen Çayı`na ilçe merkezinde Kaynarca Deresi ve Konak Suyu birleşir, Yeniçağa Gölü`nün ayağı olarak gelen Uzunyazıdere, Çapak Deresi ile birleştikten sonra Mengen Çayı`na ulaşır.
Mengen İlçesinin doğuda Pazarköy, batıda Gökçesu (Salıpazan) köyleri ile 55 köyü vardır. ilçenin yüzölçümü 883 km- dır, ilçe merkezinin deniz seviyesinden yüksekliği 630 m, Pazarköy 740 m, Gökçesu 500 m, dir. İlçe sınırlarındaki en yüksek nokta Arkot Dağları`nın en yüksek noktası ile 1893 m. ile Çal Tepesidir. En düşük noktası Köprübaşı Köyü 270 m. dır
Önemli Yükseltiler
Mengen Havzası “kayık tabağa” benzetilebilen bir çanak şeklindedir. Kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanan bu çanağın çevresindeki yükseltiler kuzeydoğudan başlayarak kuzeye doğru şöyledir: Keçikıran Tepe 1654 m, Mağara Tepe 1362 m, Kamışlıgöl 1211 m, Çubuk Sapağı 1081 m, Subaşı 1063 m, Gökdiren 1171 m, Dorukhan 1050 m. Batıda Gökdağ 1058 m, Sırakayalar Tepesi 1444 m, Büyük Tepe 1441 m, Sapak Tepe 1278 m, Döneğen Kaya Tepe 1525 m. Güneyde, Yüklük Tepe 1242 m, Sivri Tepe 1 357 m, Çal Tepesi 1893 m, Eyligazi Tepe 1467 m. Güneydoğuda, Melise Tepe 1268 m, Sırıklı Tepe 1755 m,Gülkayası Tepe, 1872 m, Bakacak Tepe 1602 m, KızılgölTepe 1634 m. Ooğu, Soğuçak Tepe 1768 m, Kocasivri Tepe 1762 m, Çakmaklı Tepe 1748 m, Çalgan Tepe 1512 m, Kazman Tepe 1483 m, Karaburun Tepe 1538 m.
Akarsular, Göller ve Göletler
Mengen havzasının etrafını çeviren dağlardan kaynaklarını alan kuzey ve güneyden küçük derelerin katılarak büyüttüğü Mengen Çayı [Kocaçay] Kuzeydoğudan güneybatı istikametine akarak Gökçesu Beldesi`nde Bolu Çayı ile birleşerek Karakaya Çayı`nı oluşturur. Bu çay, Karadeniz`e dökülen Filyos çayının bir kolu olarak Dirgine ve Devrek geçerek Karabük`ten gelen Soğanlı Çayı ile birleşip Filyos çayını oluşturur. Mengen Çayı`nın kolları doğudan batıya doğru : Daren Deresi, Hızar Deresi, Kökem Deresi, Sazlar Deresi, Gölcük Deresi, Karanlıkdere, Belengülcük Deresi, Çoşur Deresi ve Kaynarca Deresi olarak sayılabilir. Ayrıca Yeniçağa Gölü`nün ayağı olarak çıkan ve Yumrutaş Köyü yakınında Çapak Deresi ile birleşen Uzunyazı Deresi, Akbük yakınlannda Mengen Çayı`na katılır. Gökçesu Beldesi yakınlarında Kocadere, Afşar Deresi ve Harmandere (Kozderesi) ile Çal Deresi de Mengen Çayı`nın kollarındandır.
Ağalar Gölü: İlçenin 6 km güneybatısında asfalt yol ile gidilen kenarındaki açı su denen farklı bir suyun bulunduğu mevsiminde yaban ördeklerine barınak olan göl piknik ve mesire yeri olarak da tercih edilmektedir.
Dipsiz Göl: Bölükören Köyü Dereköy Mahallesi`nde bulunmaktadır.
Sinan Gölü: Elemen Köyü Sinanlar Mahallesi`ndedir. Gölde balıklandırma çalışması yapılmıştır.
Yayladağ Gölü: Turna Köyü ile Karakaya Köyü arasında bulunmaktadır.
Şirinyazı (Bürnük) Göleti: İlçenin Bürnük Köyü sınırları içinde bulunan bu gölet Orman İşletmesi tarafından orman içi yangınlarında su kaynağı olarak kullanılmak üzere inşa edilmiş olup, aynı zamanda balıklandırılmıştır. Yöre ve çevre halkının mesire ve piknik yeri olarak da kullanıldığı bu gölette aynalı sazan ve gökkuşağı alabalık yaşamaktadır. Genel yasaklar dışında burada amatörce olta ile balık avcılığı da yapılmaktadır. 30 dekar alanı olan gölletin ortalama derinliği 5 metredir.
Hızarderesi Göleti: Orman işletmesi tarafından orman yangınların da suyundan faydalanmak üzere yapılmıştır. Ortalama derinliği 8 metre olna göletin alanı 5 dekardır.
Karakaya Barajı: İlçenin Karakaya-Köprübaş köyleri arasındaki vadide Karakaya Barajı`nın yapım çalışmaları devam etmektedir.
Acı Sular: İlçenin Ağalar Köyü acı suyu, Alibeyler Hızarderesi acı suyu ve Beşler Mahallesi kuyu suyu gibi sodalı veya tadı farklı bazı sular şifa olduğu inancıyla içilmekteyse de Kayrnakamlıkça yaptırılan analizlerden bu suların içilmesinin sağlığa zararlı olduğu anlaşılmıştır.
Yaylaları
Genellikle orman içi açıklıkları olan yaylalar buralara yakın olan köylerin, hayvancılık ile uğraşan köylülerin; yaylacılık adı verilen faaliyetleri içerisinde daha uzun süre yeşil kalabilen bu yerlere küçük ve büyük baş hayvanlarım götürerek yaz boyunca kaldıkları ve hayvanlarını besleyip sütü ve yününden çeşitli ürünlerin üretildiği alanlardır. Günümüzde hayvan sayılarının azalması ve dışa göç sebebiyle hayvancılığın öneminin yitirmesi yüzünden yaylalar daha çok piknik ve mesire yeri olarak kullanılmakta ve bilinmektedir.
Ağalar Yaylası: Mengen merkezine 15 km. uzaklıkta Mengen`in güney istikametinde 10 dönüm kadar açık alandır. Çevresi ibreli ve yapraklı orman ağaçları ile çevrilidir. Ağalar ve Babahızır Köyleri`nden gidilebilmektedir.
Akçakoca Yaylası (Karaşeyhler, Karandu): 2491 alanı ile ilçenin en büyük yaylasıdır. Mengen, Eskipazar ve Gerede sınırlannın birleştiği yere sınırdır, ilçe merkezine 30 km dir. Sarıçam ve köknar ağaçları ile çevrili yaylanın Karaşeyhler çıkışında Kabalaklı denilen yerde doğal kaynak suyundan faydalahılarak yapılmış 30 ton/yıl kapasiteli bir alabalık üretme çiftliği vardır.
Aktepe (Bozarmut) Yaylası: Pazarköy`ün güneyinde Düzağaç Köyü`nün yararlandığı bu yayla hayvan beslemek amacı ile yaylacılık işlevini devam ettirdiği nadir yaylalarımızdandır, orman içinde birbirine bağlı bir kaç açıklık ye yerleşimlerden oluşmaktadır.
Avşar Yaylası: İlçe merkezinin güneybatı tarafındaki yaylanın deniz seviyesinden yüksekliği 1550 m.dir. Yaz aylarında Avşar köylüleri tarafından kullanılmaktadır. Çok sayıda meyve ağacı vardır. Mengen İlçe merkezine 27 km. uzaklıktadır.
Bürnük Yaylası: Bürnük Köyü Mengen Çayı`nın kuzey istikametine düşmesine rağmen Bürnük yaylası bu çayın güney tarafında yer almaktadır iki parça açıklıktan oluşan yaylaların alanı 60 dekardır.
Civcivler Yaylası: Kayışlar Köyü`nün Civcivler Mahallesi ile Mamatlar Köyü`nün Terziler Köyünün halkının kullandığı 100 dekarlık bir yayladır. Yaylanın bir kısmım PTT tahsisle alarak yansıtıcı kurmuştur. Yansıtıcının kulesine çıkılıp bakıldığında Mengen, Bolu ve E-5 Karayolu görünmektedir.
Çukur Yayla: Düzağaç Köyü`nün yaylasıdır. Bu yayla günümüzde köylülerin hayvanlarını otlatmak için yaz aylarında çıktıkları yaylalarımızdandır. Köylülerin yaylada oldukları sürelerde hayvancılık yapan köylülerimizden çeşitli hayvan ürünlerini temin etmek mümkündür. Bu yaylamız da temiz havası doğal kaynak suyu île güzel bir piknik yendir.
Elemen Yaylası: Elemen Köyü ile Köprübaşı Köyleri arasında kalan yaylalardandır.
Göl Yaylası: Nazırlar Köyü`nün Göl Mahallesi`nin yararlandığı küçük ve şirin bir yayladır.
Küçükkuz Yaylası: Küçükkuz Köyü`nün güneyinde Çorak Yaylası`na yakın bir yayladır. Yeşilin her tonunun görülebildiği yayla ibreli ve yapraklı ağaçların çevirdiği bir mesire ve piknik yeridir.
Mamatlar Yaylası: İlçe merkezine 30 Km., Mamatlara 4 km. mesafededir. Mengen`in en güzel yaylalarından biridir. 59 dekar alana sahip yayla karışık orman ağaçları ile çevrilidir Yayla içinde çok çeşitli, sayısız meyve ağacı vardır. Yayladaki bir başka özellik 800 yaşında olduğu tahmin edilen 2 adet meşe ağacının bulunmasıdır. Bu anıt ağaçlarının kalın olanının çapı 2.10 m, dir.
Sırıklı Yaylası: Soğuk suları ile ünlü bir yayladır. Kadısusuz Nazırlar Köyleri nin Düz Köy`ün Güneyhisar Mahallesi`nin yaylasıdır. Orman İşletmesinin yangın gözetleme kulesi bulunmaktadır.
Soğucak Yaylası: Mengen Eskipazar sınırında Çay Köy ve İlyaslar Köyü`nün yaylasıdır. 167 dekar alana sahip yayla çam ve köknar ağaçları il çevrili, soğuk suyu ile meşhurdur.
İklimi ve Bitki Örtüsü
İklimi
İlçenin iklimi Karadeniz Bölgesi iklimi ile İç Anadolu`nun step iklimi arasında bir geçiş alanında bulunur, iklim yüzey şekillerinin ve denizden uzak olmanın etkisi altındadır. Yıllık sıcaklık farkları oldukça yüksektir. Bu özelliği ile karasal iklim özelliklerim gösterir. Batıdan gelen rüzgârlar özellikle ilkbahar ve sonbaharda önemli ölçüde yağış getirir. En çok yağış ilkbahar ve kış mevsimlerinde düşmekle birlikte Karadeniz ikliminin yağış rejimi görülmektedir. Her mevsim yağışlı ve mevsimler arası yağış farkları azdır. Ortalama yağış miktarı Pazarköyde 636 mm, Gökçesu`da 6SO mm dir. Ortalama yıllık sıcaklık, Pazarköye`den 9,5°C, Gökçesu`da 10,2°C dir. Hâkim rüzgârlar güneybatıdan esmektedir.
Bitki Örtüsü
Karadeniz iklimi etkili olan ilçede doğal bitki örtüsü de bu iklimin doğal bitki örtüsü olan orman çok geniş yer tutar. 883 km2 yüzölçümünün %85`i ormanla kaplıdır. Bu oran Türkiye genelindeki %24`lük oranın yaklaşık dört katıdır. Başka bir ifade ile orman alanı en geniş illerimiz olan Bolu ve Kastamonu`nun genel orman oranlarından da yüksek bir orandır. En yüksek yerinin 1893 m olduğu ilçe arazisinin orman üst sınırından yüksek yeri olmaması sebebiyle orman alanı dışında kalan %15 lik alan yerleşme alanları, otlak ve ziraat alanları için gerekli alanlardır.
Ağalar Yaylası
Yayla
Mengen merkezine 15 km. uzaklıkta Mengen`in güney istikametinde 10 dönüm kadar açık alandır. Çevresi ibreli ve yapraklı orman ağaçları ile çevrilidir. Ağalar ve Babahızır Köyleri`nden gidilebilmektedir.
Akçakoca Yayla Evleri
Yayla
Akçakoca yaylasındaki ahşap yazlık evlere tırmanan merdivenler dahi büyük bir tomruğun üzerinde çentikler açmak yoluyla oluşturulmuş. Yaylalardaki evler ağacın bolca kullanılabildiği cömert devirlerin hatıralarını günümüze taşıyor.
Aktepe (Bozarmut) Yaylası
Yayla
Pazarköy`ün güneyinde Düzağaç Köyü`nün yararlandığı bu yayla hayvan beslemek amacı ile yaylacılık işlevini devam ettirdiği nadir yaylalarımızdandır, orman içinde birbirine bağlı bir kaç açıklık ye yerleşimlerden oluşmaktadır.
Avşar Yaylası
Yayla
İlçe merkezinin güneybatı tarafındaki yaylanın deniz seviyesinden yüksekliği 1550 m.dir. Yaz aylarında Avşar köylüleri tarafından kullanılmaktadır. Çok sayıda meyve ağacı vardır. Mengen İlçe merkezine 27 km. uzaklıktadır.
Bürnük Yaylası
Yayla
Bürnük Köyü Mengen Çayı`nın kuzey istikametine düşmesine rağmen Bürnük yaylası bu çayın güney tarafında yer almaktadır iki parça açıklıktan oluşan yaylaların alanı 60 dekardır.
Civcivler Yaylası
Yayla
Kayışlar Köyü`nün Civcivler Mahallesi ile Mamatlar Köyü`nün Terziler Köyünün halkının kullandığı 100 dekarlık bir yayladır. Yaylanın bir kısmım PTT tahsisle alarak yansıtıcı kurmuştur. Yansıtıcının kulesine çıkılıp bakıldığında Mengen, Bolu ve E-5 Karayolu görünmektedir.
Çukur Yayla
Yayla
Düzağaç Köyü`nün yaylasıdır. Bu yayla günümüzde köylülerin hayvanlarını otlatmak için yaz aylarında çıktıkları yaylalarımızdandır. Köylülerin yaylada oldukları sürelerde hayvancılık yapan köylülerimizden çeşitli hayvan ürünlerini temin etmek mümkündür. Bu yaylamız da temiz havası doğal kaynak suyu île güzel bir piknik yendir.
Elemen Yaylası
Yayla
Elemen Köyü ile Köprübaşı Köyleri arasında kalan yaylalardandır.
Göl Yaylası
Yayla
Nazırlar Köyü`nün Göl Mahallesi`nin yararlandığı küçük ve şirin bir yayladır.
Küçükkuz Yaylası
Yayla
Küçükkuz Köyü`nün güneyinde Çorak Yaylası`na yakın bir yayladır. Yeşilin her tonunun görülebildiği yayla ibreli ve yapraklı ağaçların çevirdiği bir mesire ve piknik yeridir.
Mamatlar Yaylası
Yayla
İlçe merkezine 30 Km., Mamatlara 4 km. mesafededir. Mengen`in en güzel yaylalarından biridir. 59 dekar alana sahip yayla karışık orman ağaçları ile çevrilidir Yayla içinde çok çeşitli, sayısız meyve ağacı vardır. Yayladaki bir başka özellik 800 yaşında olduğu tahmin edilen 2 adet meşe ağacının bulunmasıdır. Bu anıt ağaçlarının kalın olanının çapı 2.10 m, dir.
Sırıklı Yaylası
Yayla
Soğuk suları ile ünlü bir yayladır. Kadısusuz Nazırlar Köyleri nin Düz Köy`ün Güneyhisar Mahallesi`nin yaylasıdır. Orman İşletmesinin yangın gözetleme kulesi bulunmaktadır.
Soğucak Yaylası
Yayla
Mengen Eskipazar sınırında Çay Köy ve İlyaslar Köyü`nün yaylasıdır. 167 dekar alana sahip yayla çam ve köknar ağaçları il çevrili, soğuk suyu ile meşhurdur.
Gökgözler Kanyonu
Kanyon
Mengen`e bağlı Gökçesu beldesinde sakin sakin akan Devrek çayı, aslında uzun yıllar kazıp derinleştirdiği muhteşem bir kanyondan çağlayarak, kükreyerek gelmiştir buralara. Kanyonun etrafındaki kayalık bölgelerde yırtıcı kuşlarla birlikte pek çok hayvan yabanıl yaşamı zenginleştirmektedir.
Akçakoca Tepesi
Doğal Güzellik
Mengen`de yeşilin her tonunu bulmak mümkündür. İlçeye bağlı Akçakoca köyünün üzerindeki tepeye çıkıldığında gözalabildiğine bir yeşil denizi karşınıza çıkar.
Hızardere Çağlayanı
Kanyon
Mengen ilçesindeki Hızardere kanyonu içinde irili ufaklı çağlayanlar ile bir de çavlan (şelale) bulunmakta bu çağlayanlar kanyon içinde akan Hızarderesi`ne kavuşuyorlar, dere etrafında oluşan mikro iklim sayesinde bitkiler tıplı tropik alanlarda olduğu gibi devasa boyutlara ulaşmıştır.
Akçakoca Yaylası
Yayla
2491 m2 alanı ile ilçenin en büyük yaylasıdır. Mengen, Eskipazar ve Gerede sınırlannın birleştiği yere sınırdır, ilçe merkezine 30 km dir. Sarıçam ve köknar ağaçları ile çevrili yaylanın Karaşeyhler çıkışında Kabalaklı denilen yerde doğal kaynak suyundan faydalanılarak yapılmış 30 ton/yıl kapasiteli bir alabalık üretme çiftliği vardır.
Mengen ilçesine bağlı en güzel yaylalardan biridir Akçakoca yaylası, bulutların ve ağaçların aralanıp dünyanın çatısının görünmesine izin verdikleri bu güzel yaylanın tam da tepe noktasında adeta zirve burası der gibi bir kaya parçası bulunmakta.